Bepaal je BIM niveau!

Detailniveau, Level of Development (LOD), of tegenwoordig zelfs geometrisch detailleringsniveau volgens de BIM-norm van de RGD (februari 2013).

Allemaal termen die pogen om een aanduiding te geven aan het niveau waarop een bepaald element wordt uitgewerkt. Dit gaat veel verder dan de 3D geometrie dat een element krijgt wanneer het in een 3D pakket wordt ontworpen.

Zo kunnen er specificaties van het materiaal, zoals betonkwaliteit, worden toegevoegd, of zelfs de naam en specificaties van een leverancier/product. Ook kunnen er op deze manier volumes worden berekend, kostenberekeningen en planningen worden gemaakt. Door het toevoegen van informatie aan elementen, ontstaat er een model dat voor verschillende toepassingen gebruikt en hergebruikt kan worden, in de ontwerpfase, uitvoeringsfase en beheerfase.

Gewoontegetrouw wordt er in de bouw in de beginfase niet gewerkt op een hoog detailniveau, dit is niet noodzakelijk maar in veel gevallen ook helemaal niet wenselijk. Een hoog detailniveau vraagt namelijk om een bepaalde tijdsinvestering. Wanneer een architect nog bezig is om de maat en de plaats van kozijnen te bepalen, is het niet wenselijk als de installateur alle wandcontactdozen al heeft geplaatst. De kans dat deze dan nog weer verplaatst moeten worden is zeer aanwezig, wat alleen maar weer extra werk oplevert in plaats van de besparing waar naar gezocht wordt.

Maar hoe meer de uitvoering naar de voorkant van het bouwproces, dus richting het ontwerpproces, komt, hoe gedetailleerder er al eerder in het project wordt gewerkt. En juist daar zit de spreekwoordelijke bottleneck op dit moment.

De traditionele fasering in het bouwproces, van Voorlopig Ontwerp naar Definitief Ontwerp naar Uitvoeringsgereed ontwerp (bestek) tot oplevering en eventueel sloop, werkt op een effectieve manier. Met de aanduiding van deze fases weet iedere partij in elke fase exact wat er van hem verwacht wordt. Met de komst van BIM en de verschuiving in de bouwkolom van rollen en belangen, is deze faseaanduiding niet meer zo vanzelfsprekend.

Het is dus van groot belang, wil deze nieuwe BIM werkwijze slagen, dat marktpartijen (en dus ook concullega’s) gaan samenwerken om gezamenlijke afspraken te maken. Standaardisatie met als doel een beter eindproduct. En voor een beter eindproduct kun je een goede prijs vragen.

Maar welke norm voor het niveau van informatie toevoegen moet nu gebruikt worden en wat zijn eigenlijk de verschillen? Want gebrek aan goede afspraken hierover kan juist alleen maar voor problemen en dus meer faalkosten zorgen.

De veelgebruikte term LOD (level of detail) komt eigenlijk uit de computer graphics wereld, waarbij LOD het detailniveau van de geometrie van een 3D object aanduidt. Deze term is geadopteerd door de bouwwereld en vertaald tot de Level of Development van een model. Het LOD niveau, gecategoriseerd van 100 t/m 500, geeft aan hoe grof of fijn een object of element is gemodelleerd. Oftewel hoeveel informatie hangt er aan een object? Hierbij staat LOD 100 voor ruimtelijke objecten en LOD 500 voor een ‘as built’ niveau. Een constructeur zoals Bartels modelleert standaard ongeveer op het LOD 300 niveau, waarbij ruimtelijke objecten maatvoering hebben en de juiste oriëntatie. Ook zijn de objecten gematerialiseerd.

Afbeelding: een mooie schematische weergave van de LOD's aan de hand van een simpele bureaustoel.

De RGD kwam in februari 2013 met versie 2 van haar BIM norm, waarbij niet langer gesproken wordt over LOD’s maar over geometrisch detailleringsniveau. Hierbij worden slechts twee niveaus onderscheiden: het definitief ontwerp niveau en het ‘as built’ niveau.

In onze optiek zijn twee niveaus te weinig om de juiste definities te maken voor projectpartners. Voor een opdrachtgever, de RGD, is het begrijpelijk dat deze twee niveaus voldoende zijn om aan te geven wat ZIJ verwachten als eindproduct. Maar om tijdens het project te werken, om iedereen op een lijn te krijgen en houden, is een meer detaillistische beschrijving nodig.

In Nederland zijn er al diverse partijen bezig om meer lijn te krijgen in de BIM werkmethodiek, bijvoorbeeld door middel van een BIM protocol. In Amerika zijn ze met de definitie van LOD’s  bezig geweest, omdat ze dit zien als de basis van de BIM werkwijze. Een gedachte die Bartels ook steunt.

Hieronder de beeldende weergave van de LOD's zoals ze nu vaak in Nederland worden gebruikt:

LOD 100 - conceptueel design

LOD 200 - schematisch design (volumes, locatie, oriëntatie)

LOD 300 - constructief ontwerp

LOD 400 - uitwerking op element niveau (fabrieksontwerp)

LOD 500 - As built model, voor onderhoud.

Op de website bimforum.org/lod is een Level of Development Specification vrijgegeven, een 138 pagina’s tellend document waarin de basis wordt gelegd om specifieke definities aan de LOD niveaus toe te kennen. Het heeft als doel om projectteams te ondersteunen om BIM opleverpunten te specificeren en dus samen vast te kunnen stellen wie wat uitwerkt en tot op welk niveau. Aan de hand van dit document moet objectief kunnen worden bepaald wat het LOD van een element is. Hierbij wordt rekening gehouden met een aantal analyses, namelijk hoeveelheden, 3D coördinatie, inzicht en planning.

Ook deze beschrijving is natuurlijk nog niet zaligmakend, maar geeft al een behoorlijke richting, ook voor de Nederlandse markt. De fasering van een bouwproject moet hierbij wel voorop staan, want de fasering is de basis voor de start van een project. Hierop moeten de LOD niveaus vervolgens aansluiten.

Is dit een utopie….. zal er in de toekomst een standaard komen in de (Nederlandse) markt? 

Klik hier voor meer BIM met Bartels of neem contact op met een van onze vestigingen in Nederland.